‘Zich schamen’ betekent volgens Van Dale ‘zich verlegen en onbehaaglijk voelen’.
Jij kent dit gevoel vast wel en ervaart het ongetwijfeld als onprettig. Het kan zelfs zo heftig en hardnekkig zijn, dat het je leven negatief beïnvloedt. Zeker dán zou het fijn zijn als je er iets aan kunt doen.
Na de serie over ‘ontpillen’, leek het me daarom een goed idee om het eens over ‘ontschamen’ te hebben met je. Want als je je daardoor iets gelukkiger gaat voelen, is dat goed voor je gezondheid.
Schuld en schaamte
We schamen ons als we vinden dat we niet aan de door ons gewenste norm voldoen. Het heeft te maken met wat je van jezelf vindt of (denkt) wat anderen van je vinden. Het is dus een sociale emotie.
Schaamte wordt vaak verward met schuld. Schuld heeft echter te maken met een feit. Je hebt bijvoorbeeld een regel overtreden of iets stukgemaakt). Schaamte daarentegen is alleen maar een gevoel.
De mate waarin mensen hier last van hebben, verschilt enorm: De één heeft er niet of nauwelijks last van, terwijl een ander vrijwel voortdurend met een schaamtegevoel rondloopt.
Schaamte en schaamte
Er zijn meerdere redenen waarom je je zou kunnen schamen.
Zo zou het kunnen zijn dat je jezelf belachelijk hebt gemaakt (in jouw ogen) of dat een ander je voor schut heeft gezet. Het kan ook zijn dat je je schaamt voor een ander (plaatsvervangende schaamte) en uiteraard kun je je ook schamen, omdat je je schuldig over iets voelt. En tenslotte kun je je ook nog schamen, omdat je je schaamt!
Gevoel
In alle gevallen van schaamte is het goed om te beseffen dat het gaat om een gevoel dat jij hebt. Het zegt dus iets over jouw normen en waarden en niets over wat er feitelijk aan de hand is. Het toverwoord voor de oplossing is ‘acceptatie’:
Het is wat het is en jij bent wie jij bent.
Heel helpend kan het zijn, wanneer je je kwetsbaar opstelt, erover durft te praten en (indien van toepassing) je je excuses aanbiedt. Het gevoel is immers zó onprettig, dat je het maar het beste zo snel mogelijk kwijt kunt raken.
Horen-zien-ruiken
Speciale aandacht wil ik geven aan de schaamte over hoe je eruit ziet, over de geluiden die je maakt en de geuren die je verspreidt:
Om maar een paar voorbeelden te noemen:
Te veel of te weinig haar of haar op de verkeerde plaatsen.
Rimpels, vlekken en pukkels.
Te grote of te kleine borsten of onvrede over je genitaliën.
Snurken, boeren, buikgerommel en winden.
Zweetvoeten, okselgeur of ruiken uit je mond of schaamstreek.,
Al deze eigenschappen kunnen ervoor zorgen dat je je ongemakkelijk voelt.
Columns
Over deze en andere ongemakken zal ik de komende tijd een serie columns schrijven onder het motto ‘ontschamen’. En waar mogelijk zal ik bespreken wat je eraan kunt doen. En schaam je niet om verzoeknummers in te dienen. Daar zal ik dan (uiteraard anoniem) iets over schrijven, want ik weet zeker dat jij niet de enige bent die er een probleem mee heeft.
Ik hoop je daardoor te kunnen helpen bij het ‘ontschamen’. Van Dale kent dit woord niet, maar mijn wens is dat jij er nu of straks heel goed in bent geworden.
